“Mijn kind bijt. Is het nu een monster?” Dat is een vraag die ons wel eens gesteld wordt door één van ‘onze’ ouders. Het kan een keer voorvallen dat je kindje jou of één van de kinderen op de kinderopvang bijt. Maar, goed nieuws: je kind is zeker géén monster en over het algemeen is het een fase die vanzelf weer voorbij gaat! Natuurlijk is het best even schrikken als je hoort dat jouw kind iemand heeft gebeten, of als het zelf gebeten is, maar het komt vaker voor dan je denkt en hoort bij de ontwikkeling die kinderen doormaken.
Bijten is iets dat voornamelijk voorkomt vanaf de dreumesleeftijd en dat meestal eindigt tijdens de peutertijd. Voor kinderen die regelmatig hun tanden in iets (of iemand) zetten, hoort dit bij het ontdekken van de wereld en de mensen om hen heen. Ze stoppen iets in hun mond om te onderzoeken hoe iets voelt of proeft. Zo kun je het bijten in sommige gevallen dus ook bekijken: het is een poging van het kind om de wereld stapje voor stapje (of hapje voor hapje) wat beter te leren kennen. Wat altijd goed is om te onthouden, is dat kleine kinderen nooit bewust anderen pijn doen. Ze hebben nog weinig tot geen besef van andermans pijn en zullen dan ook nooit bijten met het idee om een ander bewust pijn te doen. En het betekent ook zéker niet dat jij als ouder faalt wanneer dit gedrag ontstaat bij je kind. Maar, leuk is anders. Gelukkig kun je er wél iets aan doen!
Waarom bijt een kind?
Bijtgedrag kan meerdere oorzaken hebben. Een kind kan bijvoorbeeld gaan bijten als een situatie onoverzichtelijk is, omdat het kind contact wil maken, of om zijn emoties te uiten als het nog niet kan praten. Het is dan ook goed om eerst te onderzoeken wanneer je kind bijt, voordat je dit gedrag aan kunt pakken. Hieronder lees je de meest voorkomende oorzaken van bijten en vertellen we je meteen wat je hier als ouder in kunt betekenen om het gedrag om te buigen.
Frustratie
In veel gevallen ontstaat het bijten als een situatie voor het kind onduidelijk en te weinig voorspelbaar is. Bijvoorbeeld als je kind lekker aan het spelen is, en het opeens aan tafel moet. Of als je haast hebt en het ochtendritueel daardoor iets anders dan anders verloopt. Een kind kan hierdoor gefrustreerd raken, want het weet niet wat er van hem verwacht wordt. Een hap in jouw been is dan snel gezet. In deze gevallen kun je je kind helpen door uit te leggen en te benoemen wat er gebeurt en wat jullie gaan doen. Je kind is dan beter op de situatie voorbereid en weet waar het aan toe is.
Aandacht
Soms wil je kind ook gewoon even bij je zijn, en jouw onverdeelde aandacht hebben. Bijt je kind bijvoorbeeld als je na een lange dag op je werk thuiskomt, gauw eten gaat koken en je kind even zelf moet spelen? Je kind voelt zich waarschijnlijk niet gezien, en vraagt jouw aandacht door te bijten. Je kunt het voor zijn door voor een veilige omgeving te zorgen waarin je kind zich fijn voelt, waar hij jou goed kan zien en in contact met jou kan blijven. Een oplossing kan bijvoorbeeld zijn om tóch, voordat je direct de keuken in duikt, even een boekje te lezen met je kind, of om het op een plekje te laten spelen waar hij jou kan zien en horen.
Contact maken
Het kan ook voorkomen dat bijten een reactie is omdat het contact maken met een ander kind niet verloopt zoals verwacht. Het andere kind luistert bijvoorbeeld niet, of reageert niet zoals je kind verwacht. Dan kan het bijten een poging zijn om tóch contact te maken op een andere manier. Je kunt dit verhelpen door met je kind bij het andere kindje te gaan zitten en te laten zien hoe hij op een goede manier contact te maken. Doe het dan echt even voor.
Leren delen
Een kind heeft in zijn eerste jaren nog niet altijd het vermogen om speelgoed e.d. met anderen te delen en wil graag alles voor zichzelf houden. In deze fase kan het voorkomen dat een ander kind iets afpakt en je kind hierop reageert door te bijten. Dit is simpelweg omdat ze nog niet weten hoe ze dit op een andere manier moeten aanpakken. Wat dan kan helpen is je kind een andere manier aanleren om aan het andere kind duidelijk maken dat ze bijvoorbeeld eerst nog even zelf met het speelgoed willen spelen. Leer ze nieuwe woorden of manieren om hun doel te kunnen bereiken.
Reactie uitlokken
We noemden eerder al dat kinderen in hun eerste levensjaren volop aan het ontdekken zijn. En het ontdekken hoe anderen om je heen reageren op jouw gedrag hoort daar ook bij. Een kind kan gaan bijten omdat hij graag een reactie wil uitlokken bij een ander. Je kan het vergelijken met speelgoed van je kind waar geluid uit komt als je op een knopje drukt: actie en reactie. Niet een bewuste handeling om iemand pijn te doen dus, maar om een reactie uit te lokken. Je kan een kind op dat moment alternatieven aanbieden die ook reacties veroorzaken. Bijvoorbeeld door te aaien, te kletsen of ergens samen mee te gaan spelen.
Wat je níet moet doen
Wat vooral níet werkt, is boos worden. Kinderen bijten nooit om iemand pijn te doen, maar uit onmacht, omdat ze nog geen andere manier kennen om hun emotie of behoefte te uiten. Zoals je hebt gelezen bij bovenstaande situaties is het het allerbelangrijkste om je kindje te leren begrijpen en hem te helpen om potentiële bijtsituaties op een andere manier op te lossen. Benoem wel dat bijten niet mag, maar benoem daarnaast vooral welk gedrag je ziet en wat je wél van je kind verwacht. Bijvoorbeeld: “ik zie dat je graag met dat kindje wilt spelen, geef haar maar een handje”.
Een helpende hand
Mocht je als ouder twijfelen aan de redenen waarom je kind bijt of er niet helemaal uitkomen met de aanpak, dan kan je op de opvang altijd een pedagogisch medewerker van de groep om advies vragen. We willen altijd met je meedenken en helpen je graag om dit op een goede manier aan te pakken. Zowel thuis als op de groep. Voordat er gewonden vallen 😉
Deze blog is geschreven door Elise, pedagogisch medewerker op de locaties Paterswoldseweg en Hamburgerstraat.
