“Smakelijk eten, smakelijk drinken. Hap hap hap, slok, slok, slok. Dat zal lekker smaken, dat zal lekker smaken!”
Zo begint het samen eten en drinken op het kinderdagverblijf! Gezellig met z’n allen aan tafel, want zien eten doet eten. Dat gezamenlijk eten, daar kun je wat ons betreft niet vroeg genoeg mee beginnen. Kinderen leren in de eerste jaren van hun leven ontzettend veel nieuwe vaardigheden en eten is daar één van. Uiteindelijk willen we graag een zelfstandig, netjes etend kind… Toch? Maar als je een zichzelf en zijn omgeving ondersmerend kind aan tafel hebt en je je serieus afvraagt of er meer eten in zijn haar/de gordijnen/op de grond terecht is gekomen dan in zijn buik, dan lijkt dat doel nog ver weg. Kun je wel wat tips gebruiken of ben je benieuwd hoe we dat op de kinderopvang aanpakken? Lees dan gauw verder!
“Met gezamenlijk eten kun je niet vroeg genoeg beginnen, want zien eten doet eten.”
De eerste slokjes
Prachtig toch, hoe je kind in het eerste uur nadat hij op de wereld komt, al aanvoelt dat ie moet drinken en er actief naar op zoek gaat? Je kind geeft allerlei signalen af waar je aan kunt zien dat hij wil drinken (smakken, zuigen, mondje open, zoeken). Al heel zelfstandig eigenlijk. Deels weet je kind instinctief hoe hij moet drinken en later ook eten, maar als ouder heb je zeker een vinger in de pap door de borst of fles (en later het eten) op een goede manier aan te bieden. Tips die je al vanaf het eerste begin kunt toepassen zijn bijvoorbeeld:
- Neem de tijd voor een drink/eetmoment.
- Zorg voor een rustige omgeving, te veel afleiding komt het drinken/eten niet ten goede.
- Zorg dat je kind een positieve associatie heeft met drinken/eten. Dring het niet op als je kind geen trek heeft (tenzij daar een medische reden voor is). Leer vertrouwen op het gevoel van je kind.
“Wil je kind na twee hapjes niet meer? Dat is prima.”
De eerste hapjes
En dan, als je kind rond de 5 á 6 maanden is, komt daar het moment voor de eerste hapjes vast voedsel. Denk van te voren na over hoe je dat wilt aanbieden. Grofweg zijn er 2 manieren te onderscheiden: gepureerd eten aanbieden met een lepeltje óf grote stukken aanbieden die je kind zelf kan vasthouden en ontdekken met zijn handen en mond (bekend als de Kleintjesmethode of Rapley-methode). Voor elke methode is wat te zeggen en je moet vooral doen wat bij jezelf past en je aanspreekt. Kies alleen voor die laatste als je kind goed rechtop kan zitten. Als je begint met gepureerd voedsel, breidt je dat geleidelijk aan steeds meer uit naar eten met grovere, hardere stukjes.
Zelfstandigheid bevorderen
Of je het eten nu met een lepel aanbiedt, of het door je kind zelf laat pakken; laat je kind controle hebben over het eten. Vooral in het begin krijgt je kind amper iets binnen en gaat het meer om het gevoel van eten in zijn mond en het ontdekken van verschillende smaken. Het kan dus best zijn dat je kind na twee happen niet meer wil en dat is prima. Zo leert je kind op jonge leeftijd al dat hij zelf keuzes kan maken en dat bevordert de zelfstandigheid.
“Als je kind één jaar is, heeft het echt vast voedsel nodig.”
Zelf doen
Als je kind 6 maanden is, is het hoofddoel dat hij smaken ontdekt en de motorische vaardigheden ontwikkelt die hij nodig heeft om te kunnen eten. De hoofdvoeding is op dat moment nog steeds melk. Het is dus op dat moment minder belangrijk dat je kind een bepaalde hoeveelheid vast voedsel binnenkrijgt. De melk bevat nu nog voldoende voedingsstoffen. Tegen de tijd dat je kind een jaar is, is vast voedsel wel belangrijk en heeft je kind dat ook echt nodig. Als het goed is heeft je kind op die leeftijd ook echt interesse voor eten en voor zoveel mogelijk zelf doen. Leg maar eens een stukje eten voor hem op tafel neer en kijk wat er gebeurt. Grote kans dat je kind het zelf pakt en gaat onderzoeken (en hopelijk ook in zijn mond stopt).
Knoeien mag!
Bedenk je dat een kind niet direct vanaf het begin netjes kan leren eten. Het wordt sowieso knoeien in het begin, want je kinds motorische ontwikkeling heeft tijd nodig. Hoe vaker je kind zelf handelingen kan en mag doen, hoe beter hij het onder de knie krijgt. Dat geldt bijvoorbeeld voor drinken uit een open beker en eten met een lepel.
Als je je kind met een lepel eten geeft en hij grijpt steeds naar de lepel, is het een goed idee om het zelf te laten proberen. Veel kinderen draaien de lepel om voordat ze hem in hun mond stoppen, dus een beetje plakkerig eten dat niet meteen van de lepel valt kan handig zijn. Als je kind begint met oefenen om met een lepel te eten, krijgt ie natuurlijk niet zoveel binnen. Onze tip is dus: pak er een extra lepel bij: één voor je kind, waarmee hij lekker zelf mag oefenen en één voor jou, waarmee je tussendoor wat extra happen kan aanbieden, zodat hij ook een goed gevulde buik krijgt.
Ook goed voor de ontwikkeling: eet samen! Kinderen leren deels door gedrag te kopiëren, dus als je kind ziet hoe jij eet en dat na probeert te doen, stimuleert dat de motoriek.
“Door liedjes te zingen, te kletsen en kinderen dingen zelf te laten doen maken we van het eetmoment een positief moment.”
Zo doen wij het bij ons op het KDV
Eten en drinken is een belangrijk onderdeel van het dagprogramma op het kinderdagverblijf. Je zou kunnen zeggen dat het hele dagprogramma is opgebouwd uit vaste eet-, drink- en slaapmomenten en dat we de tijd ertussen besteden aan overige activiteiten met de kinderen. Wat we belangrijk vinden is de controle over het eten bij het kind te laten. Het kind bepaalt hoeveel hij of zij wil eten. Natuurlijk stimuleren we kinderen wel om te eten als we merken dat ze niet goed willen eten, maar het wordt niet opgedrongen. Verder zorgen we voor structuur door altijd op vaste momenten aan tafel te gaan, zorgen we voor een rustige omgeving door eerst samen op te ruimen en maken we er een positief moment van door liedjes te zingen, te kletsen en kinderen uit te nodigen dingen zelf te doen. We doen zoveel mogelijk samen met of in het zicht van de kinderen: tafel dekken, eten opscheppen, brood smeren en fruit snijden aan tafel. Afhankelijk van hun leeftijd mogen de kinderen steeds meer zelf doen.
Oefening baart kunst
Wist je dat een 1-jarige al zelf een banaan kan pellen (als je een beginnetje maakt) en uit een open beker kan drinken en dat een 3-jarige zelf brood kan smeren? Oefening baart kunst! We snappen dat je thuis niet altijd de tijd en het geduld hebt om je kind te laten prutsen met een open beker of zelf brood te laten smeren (sommigen van ons hebben zelf ook kinderen, dus we weten er alles van 🙃). Fijn idee dat die ruimte er op het kinderdagverblijf bijna altijd is, toch?
“Bij opvoeden hoort ook grenzen aangeven. Pasta tot aan het plafond hoef je dus niet goed te vinden.”
Grenzen en regels
We horen je denken: ‘Mooi verhaal: zelfstandigheid stimuleren, controle bij het kind laten enz., maar moet ik dan alles maar toelaten?’ Wij vinden van niet. Want bij opvoeden hoort ook grenzen aangeven. Als je merkt dat je kind echt gaat kliederen met eten, met zijn hand in het bord slaat, de tafel ondersmeert, de beker omkiept enz., mag je daar zeker wat van zeggen.
Het werkt het beste als je kunt benoemen wat je kind er wél mee mag doen, dus: ‘stop het eten maar in je mond’ in plaats van ‘niet met je handen in je eten’, of ‘ga maar drinken uit de beker’ in plaats van ‘niet je beker omkiepen’. Helpt dat niet? Zeg dan: ‘als je niet gaat eten/drinken, haal ik het weg’, en doe dat dan ook als je kind blijft kliederen. Blijkbaar heeft je kind dan geen trek en kun je het beter later opnieuw proberen.
